Chandigarh -ਜਥੇਦਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ’ਤੇ ਪੁਸਤਕ ਰਿਲੀਜ਼ ਸਮਾਗਮ *जत्थेदार गुरचरण सिंह टोहरा की जीवनी पर पुस्तक विमोचन समारोह *Book Released Ceremony on the biography of Jathedar Gurcharan Singh Tohra

ਜਥੇਦਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ’ਤੇ ਪੁਸਤਕ ਰਿਲੀਜ਼ ਸਮਾਗਮ

Chandigarh/ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ/SANGHOL-TIMES/11ਜੂਨ,2025(Manjit-Singh-Chanana) – ਅੱਜ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਭਵਨ, ਪਲਾਟ ਨੰ. 1, ਸੈਕਟਰ 28-ਏ,ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ’ਤੇ ਪੁਸਤਕ ਰਿਲੀਜ਼ ਸਮਾਗਮ ਹੋਇਆ। ਜਿਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਦਿਆ ਮਾਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਥ ਰਤਨ ਜਥੇਦਾਰ ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ ਟੌਹੜਾ ਦੀ ਆਪਣੀ ਜਿੰਦਗੀ ਦੇ ਸੱਤਰ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਮੂੰਹ ਬੋਲੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਜਿੱਥੇ ਪੰਥਕ ਸਿਆਸਤ ਦੇ ਪਿਛੋਕੜ ਨੂੰ ਸਹੀ ਸੰਦਰਭ ਵਿਚ ਸਮਝਣ ਲਈ ਸਹਾਈ ਹੋਵੇਗੀ, ਉਥੇ ਇਹ ਨਵੇਂ ਉਭਰ ਰਹੇ ਮਸਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਕੂੰਜੀ ਦਾ ਰੋਲ ਨਿਭਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਵੀ ਸਾਬਤ ਹੋਵੇਗੀ। ਇਸ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ’ਚੋਂ ਇਹ ਪੰਥਕ ਪੱਖ ਵੀ ਸਪੱਸ਼ਟ ਉਭਰਦਾ ਹੈ। ਪੰਥਕ ਸੋਚ ਦੇ ਧਾਰਨੀ ਆਗੂ ਦੇ ਮਨ ਅੰਦਰ ਕਿਸੇ ਖਿਲਾਫ ਵੀ ਨਫਰਤ ਤੇ ਤੁਅੱਸਬ ਲਈ ਕੋਈ ਥਾਂ ਨਹੀਂ ਹੋਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਇਹਨਾਂ ਗੁਣਾਂ ਦੀ ਸ਼ਾਹਦੀ ਭਰਦੀ ਹੈ।

ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਸਬੰਧੀ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਬਾਰੇ ਬੋਲਦਿਆਂ ਸਿੱਖ ਚਿੰਤਕ ਸ. ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਰੋਲ ਤੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਬਾਰੇ ਫੈਲਾਈਆਂ ਗਲਤ ਮਿੱਥਾਂ ਤੇ ਭਰਮ ਭੁਲੇਖੇ ਤੋੜਨ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਸਖਸ਼ੀਅਤ ਦੇ ਅਹਿਮ ਪੱਖ ਨਿਮਰਤਾ, ਤਿਆਗ, ਵਚਨਬੱਧਤਾ, ਨਿਰਵੈਰਤਾ ਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਚੱਲਣ ਦੀ ਸੋਚ ਉਭਰ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੇ 1996 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਰੋਲ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਪੱਖ ਉਜਾਗਰ ਤੇ ਸਪੱਸ਼ਟ ਕਰਕੇ ਮੂੰਹ ਬੋਲੀ ਜੀਵਨ ਗਾਥਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਤੋਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਹੁਰਾਂ ਸੰਪਾਦਕ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸ਼ਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿ ਇਸ ਨਾਲ ਅਜਿਹੀ ਹੀ ਹੋਰ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ’ਤੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੇ ਆਸਾਰ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ।

ਸੀਨੀਅਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਕਰਮਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਸ ਮੌਕੇ ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਵੱਲੋਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਜਨਤਾ ਪਾਰਟੀ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਮੁਰਾਰਜੀ ਡਿਸਾਈ ਨਾਲ ਹੋਏ ਤਕਰਾਰ ਬਾਰੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਉਂਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਿਥੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸਿੰਘ ਬਾਦਲ ਵਰਗੇ ਅਕਾਲੀ ਆਗੂ ਡਿਸਾਈ ਤੇ ਹੋਰਨਾਂ ਆਗੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਕੀਤੇ ਸੁਆਲ ਸਬੰਧੀ ਚੁੱਪ ਵੱਟ ਜਾਂਦੇ ਸਨ, ਉੱਥੇ ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਹੀ ਡੱਟ ਕੇ ਪੰਥਕ ਪੱਖ ਦੀ ਵਜਾਹਤ ਕਰਦੇ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਸਨ, ਉਹਨਾਂ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਨਿਰੰਕਾਰੀ ਗੋਲੀ ਕਾਂਡ ਤੇ ਚਾਂਦਨੀ ਚੌਕ ਵਾਲੀ ਕੋਤਵਾਲੀ ਦਿੱਲੀ ਕਮੇਟੀ ਵੱਲੋਂ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਹੋਈ ਵਾਰਤਾਲਾਪ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਸੁਣਾਏ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੋਝੀ ਵੀ ਕਮਾਲ ਦੀ ਸੀ। ਖਾੜੂਕ ਲਹਿਰ ਵੱਲੋਂ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਤੇ ਜਿਸਮਾਨੀ ਹਮਲਾ ਹੋਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਉਹ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਤੇ ਨਿੰਦਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਨਹੀਂ ਹੋਏ।

ਡਾ. ਪਿਆਰਾ ਲਾਲ ਗਰਗ ਨੇ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਗਤਾ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਸਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੂੰਹ ਬੋਲੀ ਗਾਥਾ ਨੂੰ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਕਾਰਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਇਕ ਸੁਰਤਾ ਤੇ ਅਸਰਦਾਰ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।ਜਥੇਦਾਰ ਟੌਹੜਾ ਦਾ ਲੰਬਾ ਸਮਾਂ ਸਾਥੀ ਤੇ ਨਿੱਜੀ ਸਹਾਇਕ ਰਹੇ ਸ. ਦਲਮੇਘ ਸਿੰਘ ਖਟੜਾ ਨੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ’ਤੇ ਜੂਨ 84 ਦੇ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਹਦੂਦ ਅੰਦਰ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੇ ਫੌਜ ਵੱਲੋਂ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਹਾਲਤ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਬਾਰੇ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਗਲਤ ਪ੍ਰਚਾਰ ਬਾਰੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ। ਉਹਨਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹੋਰ ਵੀਡੀਓਜ਼ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਦਾ ਯਤਨ ਕਰਕੇ ਇਸ ਗਾਥਾ ਨੂੰ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਗੇ।

ਜਥੇਦਾਰ ਟੌਹਰਾ ਦੇ ਨੇੜਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਆਗੂ ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਪੰਜੌਲੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਜਥੇਦਾਰ ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਵੱਡੇ ਖਾੜਕੂ ਆਗੂਆਂ, ਗੁਰਜੰਟ ਸਿੰਘ ਬੁੱਧ ਸਿੰਘ ਵਾਲਾ, ਰਛਪਾਲ ਸਿੰਘ ਛੰਦੜਾ, ਵਧਾਵਾ ਸਿੰਘ ਬੱਬਰ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ। ਟੌਹੜਾ ਸਾਹਿਬ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟਾਂ ਦਾ ਬਾਈਕਾਟ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਮਝਾਇਆ ਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਮਾਨ ਦਲ ਦੀ ਹਿਮਾਇਤ ਕਰ ਦੇਵੇ ਪਰ ਉਹ ਨਾ ਮੰਨੇ।

ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਸੰਪਾਦਕ ਮਾਲਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਾਲੀ ਦੇ ਇਸ ਕਿਤਾਬ ਦੇ ਹੋਂਦ ਵਿਚ ਆਉਣ ਤੇ ਇਸਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਰੂਪ ਦੇਣ ਵਿਚ ਸਾਰੀ ਸਹਿਯੋਗੀ ਟੀਮ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਮੁੱਢਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਅੰਦਰ 1994 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੇ ਅਮਲ ਦੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਣ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ।

ਜਥੇਦਾਰ ਟੌਹੜਾ ਦੀ ਬੇਟੀ ਕੁਲਦੀਪ ਕੌਰ ਨੇ ਇਸ ਉਪਰਾਲੇ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕੀਤੀ ਤੇ ਆਏ ਸੱਜਣਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ ਕਰਨਲ ਜਸਮੇਰ ਸਿੰਘ ਬਾਲਾ, ਮਹਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮੋਰਿੰਡਾ ਨੇ ਵੀ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ। ਸਟੇਜ ਸੰਚਾਲਨ ਡਾ. ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕੀਤਾ।

ਇਸ ਮੌਕੇ ਅਮਰਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਜਥੇਦਾਰ ਜਗਜੀਤ ਸਿੰਘ ਰਤਨਗੜ੍ਹ, ਜਸਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮੋਹਾਲੀ, ਡਾ. ਗੁਰਚਰਨ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸ਼ਾਮ ਸਿੰਘ, ਰਾਜਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਹੀ, ਪਵਿੱਤਰ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ, ਅਮਰਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਬੀਬੀ ਅਮਨਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ ਰਾਏ, ਡਾ. ਜਸਪ੍ਰੀਤ ਕੌਰ, ਇੰਜ. ਭਜਨ ਸਿੰਘ, ਜਸਪਾਲ ਸਿੰਘ ਟਿਵਾਣਾਂ, ਜਗਜੀਵਨ ਸਿੰਘ, ਤੇਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ, ਰਣਧੀਰ ਸਿੰਘਨ ਰਮਨਜੀਤ ਸਿੰਘ, ਜਗਦੇਵ ਸਿੰਘ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਪਾਲ ਸਿੰਘ, ਹਰਮੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਡਾ. ਸੁਖਜਿੰਦਰ ਕੌਰ ਆਦਿ ਹਾਜ਼ਰ ਸਨ।
—-00—-

जत्थेदार गुरचरण सिंह टोहरा की जीवनी पर पुस्तक विमोचन
समारोह

चंडीगढ़/चंडीगढ़/संघोल-टाइम्स/11जून,2025(मनजीत-सिंह-चनाना,translate by Jatinder-Pal-Singh)- आज श्री गुरु ग्रंथ साहिब भवन, प्लॉट नंबर 1, सेक्टर 28-ए, चंडीगढ़ में जत्थेदार गुरचरण सिंह टोहरा की जीवनी पर पुस्तक विमोचन समारोह आयोजित किया गया। समारोह का उद्घाटन करते हुए मलविंदर सिंह माली ने कहा कि पंथ रत्न जत्थेदार गुरचरण सिंह टोहरा के सत्तर साल के जीवन की मौखिक जीवन गाथा जहां पंथिक राजनीति की पृष्ठभूमि को सही संदर्भ में समझने में सहायक होगी, वहीं नए उभरते मुद्दों को समझने में भी महत्वपूर्ण भूमिका निभाने में सक्षम साबित होगी। यह पंथिक पहलू भी इस आत्मकथा से स्पष्ट रूप से उभर कर आता है। पंथिक सोच रखने वाले नेता के मन में किसी के प्रति नफरत और पूर्वाग्रह के लिए कोई स्थान नहीं होना चाहिए। टोहरा साहिब की जीवन गाथा इन गुणों का प्रमाण है। सिख विचारक स. अजमेर सिंह ने टोहड़ा साहिब की जीवनी पर आधारित इस पुस्तक के बारे में बोलते हुए कहा कि उनकी भूमिका और संघर्ष के बारे में फैली गलत धारणाओं और भ्रांतियों को तोड़ने के लिए यह पुस्तक आधारशिला है। उन्होंने कहा कि टोहड़ा साहिब के व्यक्तित्व, विनम्रता, त्याग, प्रतिबद्धता, अहिंसा और सबको साथ लेकर चलने की सोच के महत्वपूर्ण पहलू सामने आते हैं। उन्होंने कहा कि पुस्तक के शुरुआती शब्दों ने 1996 के बाद टोहड़ा साहिब की भूमिका के बारे में कई पहलुओं को उजागर और स्पष्ट करके मौखिक जीवन की कहानी को आगे बढ़ाया है। अजमेर सिंह ने संपादक की प्रतिबद्धता की प्रशंसा करते हुए कहा कि इससे इस पुस्तक को और आगे बढ़ाने के अवसर पैदा हुए हैं क्योंकि इस तरह की और भी सामग्री सामने आ रही है। वरिष्ठ पत्रकार करमजीत सिंह ने टोहरा साहिब और जनता पार्टी सरकार के तत्कालीन प्रधानमंत्री मोरारजी डिसाई के बीच विवाद पर प्रकाश डालते हुए कहा कि प्रकाश सिंह बादल जैसे अकाली नेता डिसाई और अन्य नेताओं द्वारा पूछे गए सवालों के बारे में चुप रहते थे, जबकि टोहरा साहिब खुद अडिग होकर पंथक पक्ष की पैरवी करते थे। उन्होंने निरंकारी गोलीकांड और इस संबंध में चांदनी चौक वाली कोतवाली दिल्ली कमेटी द्वारा की गई बातचीत का जिक्र किया। उन्होंने कहा कि टोहरा साहिब की इतिहास समझ भी उल्लेखनीय थी। खडूक आंदोलन द्वारा उनके विरोध और शारीरिक हमले के बावजूद, वे उनके विरोधियों और निंदकों में शामिल नहीं हुए। डॉ. प्यारा लाल गर्ग ने पुस्तक की प्रासंगिकता की प्रशंसा करते हुए कहा कि मौखिक कहानी को पुस्तक में बदलना बहुत कठिन काम है। अब इसे और भी अधिक प्रभावी और सुसंगत बनाया जा सकता है। जत्थेदार टोहड़ा के लंबे समय से सहयोगी और निजी सहायक सरदार दलमेघ सिंह खटड़ा ने जून 84 में दरबार साहिब पर हुए हमले के दौरान टोहड़ा साहिब के दरबार साहिब की सीमा में प्रवेश करने और सेना द्वारा गिरफ्तार किए जाने की स्थिति के बारे में फैलाए जा रहे झूठे प्रचार को स्पष्ट किया। उन्होंने कहा कि वे टोहड़ा साहिब के ऐसे और वीडियो प्राप्त करने का प्रयास करके इस गाथा को और आगे ले जाने का प्रयास करेंगे। जत्थेदार टोहड़ा के करीबी युवा नेता करनैल सिंह पंजौली ने कहा कि उन्होंने जत्थेदार टोहड़ा साहिब को बड़े उग्रवादी नेताओं गुरजंट सिंह बुध सिंह वाला, रछपाल सिंह चंदरा, वधावा सिंह बब्बर से मिलवाया था। टोहड़ा साहिब ने उन्हें चुनावों का बहिष्कार न करने के लिए मनाने की बहुत कोशिश की और यहां तक कि उन्हें मान दल का समर्थन करने के लिए भी कहा लेकिन वे सहमत नहीं हुए। पुस्तक के संपादक मालविंदर सिंह माली ने अपने परिचयात्मक शब्दों में इस पुस्तक के निर्माण और अंतिम रूप देने में पूरी सहयोगी टीम और 1994 के बाद की प्रक्रिया के बारे में जानकारी देने के महत्व के बारे में बताया। जत्थेदार टोहड़ा की बेटी कुलदीप कौर ने इस पहल की सराहना की और मेहमानों का धन्यवाद किया। समारोह को कर्नल जसमेर सिंह बाला, महिंदर सिंह मोरिंडा ने भी संबोधित किया। मंच का संचालन डॉ. खुशहाल सिंह ने किया। इस अवसर पर अमरिंदर सिंह, जत्थेदार जगजीत सिंह रतनगढ़, जसविंदर सिंह मोहाली, डॉ. गुरचरण सिंह, प्रोफेसर शाम सिंह, राजविंदर सिंह राही, पवित्र सिंह, प्रोफेसर संतोख सिंह, अमरजीत सिंह, बीबी अमनप्रीत कौर राय, डॉ. जसप्रीत कौर, इंजी. भजन सिंह, जसपाल सिंह टिवाणा, जगजीवन सिंह, तेजिंदर सिंह, रणधीर सिंह, रमनजीत सिंह, जगदेव सिंह, अमृतपाल सिंह, हरमीत सिंह और डॉ. सुखजिंदर कौर आदि मौजूद थे।
—-00—-

Book Released Ceremony on the biography of Jathedar Gurcharhan Singh Tohra

Chandigarh/Chandigarh/Sanghol-Times/11Jun,2025 (Manjit-Singh-Channana-translate by Jatinder Pal Singh) – Today at Shri Gurth Sahib Bhavan, Plot No.1, Sector 28-A, Chandigarh a programme on the biography of Jathedar Gurcharan Singh Tohra written by Malvinder Singh Mali was organised.

Inaugurating the ceremony, on the book Malvinder Singh Mali said that the oral life sample of the seventy-year life of Panth Ratna Gurcharan Singh Tohra, where the background of Panthic politics will be helpful in understanding the background of panthic politics, it will also be able to play a crucial role in understanding new emerging issues. This panthic aspect also comes clearly from this autobiography. The leader who is thinking of a fondest should have no place for hatred and bias against anyone in mind. The life saga of Tohra Sahib is proof of these qualities.

Sikh thinker S. Ajmer Singh spoke about this book based on the biography of Tohra Sahib, saying that this book is the foundation stone to break the wrong conceptions and confusions spread about his role and struggle. He said that the important aspects of Tohra Sahib’s personality, commitment, nonviolence and thinking of taking everyone together come. He said that the early words of the book have explained and explained many aspects about the role of Tohra Sahib after 1996 and further the story of oral life by clarifying. Ajmer Singh praised the editor’s commitment, saying it has created opportunities to further further this book as much more content is coming up.

Senior journalist Karmjit Singh highlighted the controversy between the then Prime Minister of the Tohra Sahib and the Janata Party government Morarji Disai, saying that Akali leader like Prakash Singh Badal remained silent about the questions asked by Disai and other leaders, while Tohra Sahib himself adjacated the Panthak side. He mentioned the Nirankari golikaand and conversation made in this regard by Kotwali Chandani Chowk Delhi Committee. He said that Tohra Sahib’s history understanding was also notable. Despite their opposition and physical attack in the Khadku/terrorism movement, they did not join their opponents and the cynical attacks.

Dr. Piare Lal Garg praised the relevantity of the book, saying it is very hard to change the oral story into the book. Now it can be made even more effective and compatible. Jatthandar Tohra’s long-time associate and private assistant Sardar Dalmegh Singh Khatra clarified the false propaganda being spread over the Tohra Sahib during the attack on Darbar Sahib in June 84 and the situation of arrest by the army. He said that he will try to take this slogans further by trying to get more such videos of Tohra Sahib.
Karnail Singh Panjouli, the young leader close to Jathedar Tohra said he had met Jathedar Tohra Sahib with big random leaders Gurjant Singh Budh Singh Wala, Rachhpal Singh Chandra, Vadhava Singh Babbar. Tohra Sahib tried very much to convince him not to boycott elections and even asked him to support the Mann Party but he did not agree. The book editor Malvinder Singh Mali informed the importance of giving information about the entire associate team in the creation and finalizing of this book in his introductory words and the after-service process. Kuldeep Kaur, daughter of Jathandar Tohra appreciated this initiative and thanked the guests. The ceremony was also addressed by Colonel Jasmer Singh Bala, Mahinder Singh Morinda. The stage was conducted by Dr. Khushal Singh. On this occasion
those were present Amarinder Singh, Jathadar Jagjit Singh Ratangarh, Jasvinder Singh Mohali, Dr. Gurcharan Singh, Professor Sham Singh, Rajvinder Singh Rahi, Pawiter Singh, Professor Santokh Singh, Amarjit Singh, BiBi Amanpreet Kaur Rai, Dr. Jaspreet Kaur, Eng. Bhajan Singh, Jaspal Singh Tivana, Jagjivan Singh, Tejinder Singh, Randhir Singh, Ramanjit Singh, Jagdev Singh, Amritpal Singh, Hermeet Singh and Dr. Sukhjinder Kaur etc..
—-00—